1970’li yıllarda Türkiye’de bulunan daha sonra bilimsel araştırma için ülkemizin olanaklarının yetersizliği yüzünden ABD’ye giden, ”Türkiye’deki herkes benim kardeşimdir, kendimizle değil bilimle uğraşalım politikayı bırakalım.” diyen, milliyetçi bir ailenin 7. çocuğu olan, zamanında lise futbol takımının kalecisi olup milli takım denemelerine çağrılıp seçilemeyen, çiftçi babasının ve bütün köyün büyük şeyler yapabileceğine inandığı, bir dönem kendi memleketi Mardin’de zorunlu görevde bulunduğunda insanlara verdiği reçeteleri insanların muska diye sakladığı, Bilim dalında ilk Nobel ödüllü alçak gönüllü Türk kardeşimiz Aziz Sancar:
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından verilen Nobel ödülleri açıklandı. Nobel Kimya Ödülü’ne layık görülen üç kişi arasında Türk bilim adamı Prof. Aziz Sancar da yer aldı.
2015 Nobel Kimya Ödülü’nü “DNA onarımı” hakkındaki bilimsel çalışmasıyla Prof. Dr. Sancar kazandı.
Sancar ödülünü aynı dalda Tomas Lindahl ve Paul Modrich ile paylaştı.
Prof. Dr. Aziz Sancar, Lindahl ve Modrich; hücrelerin hasar gören DNA’ları nasıl onardığını ve genetik bilgisini koruduğunu haritalandıran araştırmaları sayesinde kazandı. Ödülün sahiplerinin açıklanmasının ardından Twitter’da Nobel Ödülü hesabından tweet atıldı.
İşte atılan o tweet:
Geçen yıl kimya dalındaki ödülü Almanya’dan Stefan Hell ve Amerika’dan Eric Betzig ve William Moerner mikroskop alanındaki çalışmalarıyla kazanmıştı.
AZİZ SANCAR ÇARPICI BİLGİLER VERMİŞTİ
Bu kapsamda çalışmayı öncelikle kalın bağırsak kanseri üzerinden başlatacaklarını anlatan Sancar, ”Kalın bağırsağın biyolojisi ve DNA onarımı saatleri konusunda daha çok bilgi sahibi olmamız nedeniyle bu kanser çeşidinden çalışmalarımızı başlatacağız. Araştırma çalışmalarına 2-3 ay içinde başlıyoruz” dedi.
Bu ödülü Türk Milletine adadığını söyledi ve gençlerimizin ilham alması, ”Bir Türk yaptı biz neden yapamayalım.” demesi gerekteğini dile getirdi
Aziz Sancar’ın bu başarısı tesadüf değildi. Hatta bazı ileri görüşlü insanlarımız Aziz Sancar’ın nobel ödülü alabileceğini yıllar öncesinden söylemişti:
Onunla beraber çalışan öğrencileri de onun ne kadar düzgün bir karaktere sahip olduğunu biliyorlardı:
Ancak çoğumuzda nobel ödülü aldıktan sonra tanıyabildik kendisini halâ tanımayanlarımız var, yıllar önceden araştırıp tanıyanlarımızda:
Dile kolay 35 senedir yaptığı bu araştırma ve çalışmaya katlanan eşi Gwen Sancarda bu tebrikleri hakediyor. Kendileri de öğretim üyesi olup aynı Aziz Sancar gibi moleküler kimya dalında çalışmıştır.
Peki Aziz Sancar Kimdir?
Aziz Sancar, Kuzey Carolina Üniversitesi Biyokimya ve Biyofizik bölümü öğretim üyesi Türk -Amerikalı bilim insanı. Hücrelerin hasar gören DNA’ları nasıl onardığını ve genetik bilgisini koruduğunu haritalandıran araştırmaları sayesinde 2015 Nobel Kimya Ödülü’nü kazandı. Ödüle ABD’li Paul Modrich ve İsveçli Tomas Lindahl ile birlikte layık görülen Sancar daha önce de kanser tedavisinde sirkadiyen saat kullanımıyla ödüller almıştı. Kanser oluşumunda ve tedavisinde önemli bir unsur olan DNA onarımı üzerinde yıllardır çalışan Sancar bu mekanizmayı 35 yılda çözdüklerini, ancak bunun hastalara ulaşmasının biraz zaman alacağını ifade etti.
Aziz Sancar, Nobel Ödülü alan ikinci, bilim alanında bu ödülü alan ilk Türk vatandaşıdır. Nobel ödülünü alan ilk Türk vatandaşı olan Orhan Pamuk, Sancar gibi İstanbul Üniversitesi mezunudur ve ödülünü edebiyat alanında almıştır.
Yaşamı
Mardin’in Savur ilçesinde, orta gelirli bir çiftçi ailesinin sekiz çocuğundan yedincisi olarak dünyaya geldi. Anne-babasının okuma yazma bilmediğini söyleyen Sancar “Ancak eğitimin önemini biliyorlardı ve çocuklarının tümünün eğitim alması için ellerinden geleni yaptılar” diyor. İlk eğitimini Mardin’de tamamladı. İyi bir öğrenci olmasının yanısıra lise futbol takımında kalecilik de yaptı ve Genç Milli Futbol takımı denemelerine çağrıldı.
1963’te girdiği İstanbul Tıp Fakültesi’ni 1969’da bitirdikten sonra Savur’da iki yıl sağlık ocağında hekimlik yaptı. Daha sonra Dallas’a giderek Dallas Texas Üniversitesinde Moleküler Biyoloji dalında doktora yaptı. Yale Üniversitesi’nde DNA onarımı dalında doçentlik tezini tamamladı. Daha sonra DNA onarımı, hücre dizilimi, kanser tedavisi ve biyolojik saat üzerinde çalışmalarını sürdürdü. 415 bilimsel makale ve 33 kitap yayınladı.
Kendisi gibi biyokimya profesörü ve öğretim üyesi olan Gwen Boles Sancar ile evlidir.[10] Eşiyle birlikte ABD’de okuyan Türk öğrencilerine yardım etmek ve Türkiye-Amerikan ilişkilerini geliştirmek amacıyla Aziz&Gwen Sancar Vakfı’nı kurmuştur. Vakfın ABD’nin Kuzey Carolina eyaletinde “Carolina Türk Evi” isimli bir öğrenci misafirhanesi de bulunmaktadır.
Ödülleri ve başarıları
ABD Ulusal Bilim Vakfı (National Science Foundation) Genç Araştırmacı Ödülü (1984)
Amerikan Fotobiyoloji Derneği (American Society for Photobiology) Ödülü (1990)
ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü (National Institutes of Health) Ödülü (1995)
TÜBİTAK Ödülü (1997)
ABD Fen ve Sosyal Bilimler Akademisi (American Academy of Arts and Sciences) Ödülü (2004)
ABD Ulusal Bilimler Akademisi üyesi (2005)
TÜBA (Türkiye Bilimler Akademisi) üyesi (2006)
Vehbi Koç Ödülü (2007)
7 Ekim 2015’te Nobel Kimya Ödülü